HAI BÀ TRƯNG ĐÁNH GIẶC NÀO ?

          (Tâm Sự Y Giáo): Sách Tiếng Việt lớp 3 : Kẻ thù của Hai Bà Trưng là kẻ thù nào ? 

             Trước tâm hồn bé bỏng trong trắng của các cháu mà người lớn dám cắt xén, bưng bít sự thật lịch sử, thì đó là một cái tội không nhỏ. Cái tội này đối với tiền nhân, đối với lịch sử dân tộc còn to hơn nhiều.

Sách Tiếng Việt 3, tập 2. Ảnh: Blog Tâm Sự Y Giáo

          Là một giáo viên tiểu học, Sơn-Thi-Thư rất đồng tình với quan điểm trên của chủ blog Tâm Sự Y Giáo và xin được chia sẻ bằng mấy lời thơ sau :

-Thưa thầy, cho em hỏi:

 Bà Trưng đánh giặc nào ?

Mà sao sách không viết

Thế là, thế là sao...?

- Hai Bà đánh giặc "lạ"

Tức là giặc ngoại xâm

Các em nên biết thế

Sau này tìm hiểu thêm !

- Thưa thầy, sao thế ạ ?

Với bọn giặc ác ôn 

Vì sao không được biết

Tên chúng để căm hờn ?

- Sách không ghi chú thích

Mà chuyện qua lâu rồi

Nhắc lại thành "nhạy cảm"

Không có lợi em ơi !

Lịch sử bị bưng bít

Bắt học sinh phải yêu

Chuyện ngược đời như vậy

Ngẫm càng đau lòng nhiều !



P/S: Để rộng đường dư luận, Sơn-Thi-Thư blog xin được copy trang Việt sử ký (phụ bản của Nhật Báo Ba Sàm) bài của bác Đào Tiến Thi là một trong hai biên tập viên biên tập cuốn sách trên:

VỀ BÀI HAI BÀ TRƯNG TRONG SÁCH TIẾNG VIỆT 3

(Giãi bày cùng độc giả Nguyễn Tường Thụy Blog)

Đào Tiến Thi

Blog Nguyễn Tường Thụy vừa có bài Sách Tiếng Việt Lớp 3: Kẻ thù của Hai Bà Trưng là kẻ thù nào? khiến độc giả xôn xao. Vì tôi có liên quan đến cuốn sách nên xin có mấy điều nói cùng bác Thụy và độc giả.

Trước hết xin quý vị độc giả lưu ý: Đây là một bài tập đọc trong sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt. Hình thức của nó là một truyện kể, không phải bài lịch sử. Tác giả của bài văn này tên là Văn Lang (chắc là một nhà văn nào đó), chứ  không phải tác giả của SGK. Trong bài này, chúng ta quy ước gọi tác giả SGK là soạn giả, để phân biệt với tác giả của bài văn được chọn.

Nhóm soạn giả của cuốn SGK này gồm GS. Nguyễn Minh Thuyết (chủ biên), một đại biểu Quốc hội sáng giá suốt hai nhiệm kỳ mà chúng ta ai cũng biết, cùng một số ông bà soạn giả khác: Lê Ngọc Điệp, Lê Thị Tuyết Mai, Bùi Minh Toán, Nguyễn Trí. Biên tập nội dung lần đầu (2004) gồm Nguyễn Thị Ngọc Bảo (biên tập 1) và tôi – Đào Tiến Thi (biên tập 2). Từ bấy đến nay, mỗi năm một lần tái bản, qua nhiều biên tập viên khác nhau.

Một bài văn nào đó được đưa vào SGK, phải đáp ứng rất nhiều tiêu chí: nội dung chính trị, tư tưởng, khoa học, văn hóa, văn phong (ngôn ngữ), sư phạm (phù hợp lứa tuổi), v.v.. Khi cần thiết, soạn giả cũng có thể sửa đôi chút về từ ngữ, diễn đạt, cắt những chỗ không cần thiết (trong một số trường hợp, cần xin phép tác giả, nếu tác giả còn sống).

Khi đọc bài trên Nguyễn Tường Thụy blog, tôi đã liên hệ ngay với GS. Nguyễn Minh Thuyết để hỏi ai soạn bài này, để từ đó tìm lại bản gốc xem tác giả Văn Lang viết như thế nào. Việc tìm lại bản gốc đối với người làm khoa học luôn là cần thiết, tuy nhiên trong trường hợp này, theo GS. Nguyễn Minh Thuyết, cũng không quan trọng. Bởi vì đối với lớp 3 phải rất hạn chế các thông tin không cần thiết. Vì nếu chỉ cần nói “giặc Hán” thì lại phải chú thích Hán là triều đại nào, điều đó rất trừu tượng với học sinh lớp 3. Chỗ này, tôi có quan điểm hơi khác GS. Nguyễn Minh Thuyết một chút, sẽ nói ở phần sau. Tuy nhiên để như SGK hiện nay theo tôi tuy chưa rõ lắm nhưng cũng không có hại như một số người nghĩ. Với tên các nhân vật như Bà Trưng, Thi Sách, Tô Định, lên lớp 4, học lịch sử, học sinh sẽ rõ; còn trong khi học, nếu học sinh có hỏi, cô giáo cũng không khó trả lời. Ở đây theo tôi cũng không có chuyện tác giả Văn Lang hay các soạn giả SGK phải trốn nhắc đến giặc Hán (Trung Quốc). Vì ở thời điểm làm sách này (2003), quan hệ giữa ta và Trung Quốc không phải như bây giờ. Tất nhiên nhiều vấn đề đã có từ thời ấy nhưng những người như tác giả Văn Lang (có thể đã viết từ rất lâu trước đó), như GS. Nguyễn Minh Thuyết không thể biết. Chính tôi cũng chỉ từ giữa 2009 trở đi mới quan tâm đến quan hệ Việt Nam – Trung Quốc, mới biết nhiều sự thực mà trước đó không hề biết. Độc giả có thể kiểm tra điều này khi thấy trong SGK Tiểu học còn có những bài chỉ đích danh các triều đại phong kiến Trung Quốc hoặc xâm lược, hoặc có  hành vi ngang ngược đã bị ta trừng trị như thế nào. Ví dụ, bài Trí dũng song toàn (Tiếng Việt 5 tập 2, trang 25) kể về Thám hoa Giang Văn Minh đã đứng giữa triều đình nhà Minh bác bỏ lệ cống “đầu vàng Liễu Thăng” và đối lại câu của vua Minh Đồng trụ chí kim đài dĩ lục (Đồng trụ đến giờ rêu vẫn xanh) bằng câu Đằng Giang tự cổ huyết do hồng (Sông Bạch Đằng từ xưa máu còn đỏ).

Nói riêng về tôi, như trên kia đã nói, tôi là một trong hai người biên tập nội dung lần đầu. Sách in lần đầu vào đầu năm  2004, nhưng các khâu biên soạn, biên tập, thẩm định chủ yếu làm từ 2003, chưa kể, đã đưa vào dạy ở dạng thử nghiệm mấy năm trước. Tôi từ giáo viên chuyển về làm biên tập viên Nhà xuất bản Giáo dục 5-2003, khi sách này đã xong thẩm định vòng 1. Như nhiều người biết, biên tập viên (editer, xuất phát từ chữ edit là sửa chữa) là người giúp tác giả hoàn thiện bản thảo. Do mới vào nghề, tôi là biên tập 2 (hiểu như là biên tập phụ), đứng sau biên tập 1 (hiểu như biên tập chính), tuy nhiên, tôi “can thiệp” vào cuốn sách rất tích cực, sát cánh với GS. Nguyễn Minh Thuyết trong nhiều vấn đề. Chẳng hạn, sách Tiếng Việt 4 lúc còn thử nghiệm có chú thích “mật ong già hạn” hiểu là “mật ong để lâu”, tôi thấy không ổn, cho nên nhân lần về quê, tôi vào núi, hỏi những người nuôi ong sành sỏi để biết “mật ong già hạn” là thế nào. Hỏi được rồi, tôi sung sướng điện ngay cho GS. Nguyễn Minh Thuyết biết. Nói thế để độc giả hiểu rằng nếu tôi thấy “gợn” ở bài Hai Bà Trưng(không nói giặc nào) thì tôi đã đề nghị sửa ngay. Nhưng quả thực hồi đó tôi không thấy gì cả. Có thể do chuyên môn tôi còn non, nhưng có lẽ chủ yếu do vấn đề quan hệ  Việt – Trung không có gì ám ảnh như bây giờ. Và tôi nghĩ hầu hết mọi người đều như vậy. Cho nên bài Hai Bà Trưng đã tồn tại như thế trong SGK gần 10 năm nay mà chưa thấy ai thắc mắc gì. (Nên biết là mỗi năm chúng tôi nhận được khá nhiều góp ý từ thiên la địa võng người học, người dạy và bạn đọc). Nhưng với tình hình rất cảnh giác của một bộ phận “không nhỏ” nhân dân ta  trong vấn đề Trung Quốc, thì tôi thấy tác giả nào đó nêu vấn đề như trên là điều dễ hiểu.

Sự thực thì năm ngoái, khi tôi được mời viết cuốn Rèn kỹ năng cảm thụ văn học qua các bài tập đọc lớp 3 (là sách tham khảo giúp học sinh hiểu thêm, không phải SGK) và chính phần tôi viết có bài này, tôi cũng đã nhận thấy để văn bản như hiện giờ không ổn lắm. Tôi không có quyền sửa văn bản nhưng tôi đã cố gắng cho học sinh thấy đây là sự kiện chống giặc Hán. Tôi viết phần Ghi nhớ (đóng khung): “Dưới ách đô hộ của nhà Hán…”. Và ở phần Gợi ý cảm thụ, cũng có ngay câu đầu: “Những năm đầu công nguyên, nước ta bị nhà Hán đô hộ. Dưới ách tham tàn của chúng…”. Tôi còn trích một đoạn trong Đại Nam quốc sử diễn ca để nhấn mạnh sự nghiệp oanh liệt của Hai Bà Trưng (xem ảnh chụp trang sách).

Cuối cùng tôi nghĩ rằng trong tình hình hiện nay, để chúng ta không bị hớ trong quan hệ với Trung Quốc, để chống lại tư tưởng đầu hàng khiếp nhược, việc nêu vấn đề như bài báo trên là cần thiết, đáng hoan nghênh. Tuy nhiên cũng cần bình tĩnh xem xét, chứ kết luận vội vàng rằng SGK “lươn lẹo né tránh” thì rất oan uổng và gây tổn thương không đáng có cho những người cùng một chiến hào chống xâm lược.

ĐTT

.